ÊÙÍÓÔÁÍÔÉÍÏÓ    ÈÅÏÔÏÊÇÓ

ÐåæïãñÜöïò, ðïéçôÞò êáß ìåôáöñáóôÞò, ãéïò ôïõ ÌÜñêïõ Èåïôüêç êáß ôçò ÁããåëéêÞò ÐïëõëÜ (åîáäÝëöçò ôïõ ÉÜêùâïõ ÐïëõëÜ), áäåñöüò ôïõ éóôïñéêïý Óðõñßäùíá Èåïôüêç, ãåííÞèçêå óôçí ÊÝñêõñá óôéò 13 Ìáñôßïõ 1872.

ÌåãÜëùóå ìÝóá óôïí ðýñãï ôçò ïéêïãÝíåéáò, óå ðåñéâÜëëïí éäéáéôÝñùò ðïëéôéóìÝíï, åíþ êáé ï ßäéïò áðü ðÜñá ðïëý ìéêñüò åðÝäåéîå ìåãÜëç öéëïìÜèåéá, ðïéêßëá åíäéáöÝñïíôá (ëïãïôå÷íéêÜ, ãéá åðéóôÞìåò üðùò ç öõóéêÞ, ç ÷çìéêÞ, ç ìáèçìáôéêÞ, áëëÜ êáß öéëïóïöéêÞò öýóåùò) êáß ìåãÜëç éêáíüôçôá ãëùóóïìÜèåéáò. ÏëïêëÞñùóå ôéò åãêýêëéåò óðïõäÝò ôïõ óôçí ÊÝñêõñá êáß ðÞãå óôç Óïñâüíç ãéá íá óðïõäÜóåé öõóéêïìáèçìáôéêÜ. Ôï 1890, üìùò, åãêáôÝëåéøå ôéò óðïõäÝò ôïõ êáß åðÝóôñåøå óôçí ÊÝñêõñá, ëüãù ôçò ïéêïíïìéêÞò óôåíüôçôáò ðïõ áíôéìåôþðéóå ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ.

Ç ðñþôç ëïãïôå÷íéêÞ êñïýóç ãßíåôáé áðü ôï Èåïôüêç ôï 1893 ìå ôéò Áíôéöåããßäåò, ìéá óåéñÜ áðü ëõñéêÜ ðåæïôñÜãïõäá åìðíåõóìÝíá áðü ôïõò èñýëïõò êáß ôéò ðáñáäüóåéò ôçò ðáôñßäáò ôïõ. Ôï 1895 ôõðþíåé óôï Ðáñßóé ôï Ç æùÞ óôï âïõíü, ìéá óÜôéñá ôùí åëëÞíùí ðïëéôéêþí. Ôï 1896 óõììåôÝ÷åé ìå ôï ößëï ôïõ ËïñÝíôæï Ìáâßëç óôçí ÊñçôéêÞ ÅðáíÜóôáóç. ÌÝ÷ñé ôï 1909 öïéôÜ ðåñéïäéêÜ óå äéÜöïñá åõñùðáúêÜ ðáíåðéóôÞìéá, ìåëåôÜ öéëïóïößá (êõñßùò Íßôóå) êáé êïéíùíéïëïãßá (Ìáñî) ìå áðïôÝëåóìá ôçí Ýíôáîç óôïí "Óïóéáëéóôéêü Oìéëï" ôçò ÊÝñêõñáò. Áñãüôåñá åíôÜóóåôáé óôï Âåíéæåëéêü êüììá, ëáìâÜíåé ìÝñïò óôï êßíçìá ôï 1916 óôç Èåóóáëïíßêç, áëëÜ ìå ôï ôÝëïò ôïõ Á' ðáãêïóìßïõ ðïëÝìïõ åãêáôáëåßðåé ôçí ðïëéôéêÞ ãéá íá êáôáöýãåé óôçí ÁèÞíá, üðïõ áíáæçôÜ äïõëåéÜ. ÌÝíåé óôçí ÁèÞíá ùò ôï 1922 êáé åñãÜæåôáé ùò ãñáììáôÝáò ôçò ÅèíéêÞò âéâëéïèÞêçò ìåôáöñáóôÞò êáß åðéìåëçôÞò åêäüóåùí, åíþ åßíáé êáß ï Ýíáò áðü ôç "ÓõíôñïöéÜ ôùí åííéÜ" ðïõ åêäßäåé ôï ðåñéïäéêü ÊåñêõñáúêÞ Áíèïëïãßá áðü ôï 1915 ùò ôï 1918.

Ôï ðïéçôéêü ôïõ Ýñãï åßíáé ó÷åôéêÜ åõóýíïðôï êáß ü÷é ðïëý óçìáíôéêü. Eãñáøå óõíïëéêÜ 32, êõñßùò åñùôéêÜ, óïíÝôá. Ðïëý áîéüëïãá üìùò åßíáé ôá ìåôáöñáóôéêÜ ðïíÞìáôá ðïõ ìáò Ý÷åé áöÞóåé. ÄåäïìÝíïõ üôé, åêôüò áðü ôéò åõñùðáúêÝò ãëþóóåò ðïõ ãíþñéæå (áããëéêÜ, ãáëëéêÜ, ãåñìáíéêÜ, éôáëéêÜ, éóðáíéêÜ), ãíþñéæå êáß áñ÷áßá åëëçíéêÜ êáß ëáôéíéêÜ, áëëÜ êáé ðáëáéïðåñóéêÜ, åâñáúêÜ êáß óáíóêñéôéêÜ, ìðïñåß êáíåßò íá áíôéëçöèåß üôé ïé ìåôáöñÜóåéò ôïõ, åêôüò áðü áîéüëïãåò, åßíáé, ôïõëÜ÷éóôïí ïñéóìÝíåò, ìïíáäéêÝò. ÌåôÝöñáóå ëïéðüí åðåéóüäéá áðü ôç Ìá÷áìð÷áñÜôá (ðñïóðÜèåéá ðïõ åß÷å îåêéíÞóåé ï Ìáâßëçò) êáß ôç ÑáìáãéÜíá, âåäéêïýò ýìíïõò êëð. Áðü áñ÷áßïõò êëáóéêïýò ìåôÝöñáóå Ðßíäáñï, ÐëÜôùíá, ÁñéóôïöÜíç, Âéñãßëéï, ÏñÜôéï, ËïõêñÞôéï êáß Ôßâïõëëï. Áðü ôïõò Åõñùðáúêïýò ëïãïôÝ÷íåò ìåôÝöñáóå ìíçìåéþäç Ýñãá êáß óõããñáöåßò: Óáßîðçñ, ÐåôñÜñ÷ç, ÔÜóóï, Ãêáßôå, ÖëïìðÝñ, Óßëåñ ê.Ü. ÊÜðïéåò áðü ôéò ìåôáöñÜóåéò ôïõ äçìïóéåýôçêáí óôá ðåñéïäéêÜ ìå ôá ïðïßá óõíåñãáæüôáí (ÍïõìÜò, Äéüíõóïò, ÅëëçíéêÜ ÃñÜììáôá êôë.), Üëëåò åêäüèçêáí áõôïôåëþò êé Üëëåò ðáñáìÝíïõí áäçìïóßåõôåò. Áîßæåé ôÝëïò íá ðñïóå÷èåß üôé ôï ãëùóóéêü ôïõ üñãáíï ó' üëá ôïõ ôá Ýñãá, áêüìç êáß óôá óïíÝôá, åßíáé ç äçìïôéêÞ, æùíôáíÞ ãëþóóá, óõíåéäçôÜ åìðëïõôéóìÝíç ìå ôïðéêÜ åðôáíçóéþôéêá éäéùìáôéêÜ óôïé÷åßá.

Áîéïìíçìüíåõôïò åßíáé ï Èåïôüêçò êáß ãéá ôï öéëïëïãéêü ôïõ Ýñãï (ãëùóóïëïãéêÝò ìåëÝôåò, èåùñçôéêÜ êåßìåíá ãéá ôéò ìåôáöñÜóåéò ôïõ êáß ôá ìåôáöñáæüìåíá Ýñãá) êáé êõñßùò ãéá ôçí åñåõíåôéêÞ óõìâïëÞ ôïõ óôçí áíáêÜëõøç ôùí ðçãþí êáé ôïõ ÷ñüíïõ ãñáöÞò ôïõ Åñùôüêñéôïõ.

Ôï Ýñãï æùÞò, üìùò ôïõ Èåïôüêç, ï ôïìÝáò óôïí ïðïßï ìåãáëïýñãçóå êáß ôïí ïðïßï áíáíÝùóå åßíáé ç ðåæïãñáößá. Ùò ôï 1912 ãñÜöåé äéçãÞìáôá ðïõ äçìïóéåýïíôáé óôá ðåñéïäéêÜ ÍïõìÜò, Ç ÔÝ÷íç, Ï Äéüíõóïò, ê.Ü. Oðùò ðïëý åýóôï÷á ðáñáôçñåß ç öéëüëïãïò - ìåëåôÞôñéá Íßêç Ëõêïýñãïõ, ôá äéçãÞìáôá áõôÜ äéáéñïýíôáé âÜóåé äýï ìåãÜëùí èåìáôéêþí êýêëùí: Ï ðñþôïò áðç÷åß ôïõò ìýèïõò, ôéò ðáñáäüóåéò, ôçí éóôïñßá êáß ôïí Ýëåã÷ï ôïõò ìÝóù ôçò ãíþóçò ôïõ óõããñáöÝá êáß ôùí öéëïóïöéêþí áíôéëÞøåùí ðïõ ôïí áðáó÷ïëïýí åêåßíç ôçí ðåñßïäï, åíþ ï äåýôåñïò, ï ñåáëéóôéêüò èåìáôéêüò êýêëïò, áíáðáñéóôÜ êáß áóêåß êñéôéêÞ óôéò åêöÜíóåéò ôùí êïéíùíéêþí íüìùí êáé ôùí çèþí ðïõ áóêïýí êáíïíéóôéêü, áðáñÜâáôï ñõèìéóôéêü ñüëï óôç æùÞ ôïõ ôüðïõ ôïõ. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ç Üóêçóç êñéôéêÞò åßíáé ìßá áðü ôéò êáéíïôïìßåò ôïõ Èåïôüêç óôï ñåáëéóôéêü-íáôïõñáëéóôéêü åßäïò ðïõ êáé áñãüôåñá èá êáëëéåñãÞóåé. Ôï óýíïëï áõôþí ôùí äéçãçìÜôùí óõãêåíôñþíåôáé áðü ôçí "Åôáéñåßá ðñïò åíßó÷õóéí ôùí åðôáíçóéáêþí ìåëåôþí" êáß ôõðþíåôáé óå Ýíáí ôüìï ìå ôßôëï ÊïñöéÜôéêåò éóôïñßåò (1935), ðáñÜ ôéò åíôïëÝò ôïõ óõããñáöÝá ãéá èåìáôéêü ÷ùñéóìü êáé äéáöïñåôéêïýò ôßôëïõò.

Óôï åîÞò ï Èåïôüêçò óôñÝöåôáé óå åêôåíÝóôåñåò ìïñöÝò. Ôï 1914 ôõðþíåé ôï áöÞãçìá Ç ôéìÞ êáé ôï ÷ñÞìá - èÝìá ôïõ ç óáèñÞ âÜóç ôçò êïéíùíéêÞò æùÞò, ç âÜóç ôïõ êÝñäïõò. Eñãï õðïôáãìÝíï óôïí óïóéáëéóôéêü ôïõ Üîïíá, ÷ùñßò, üìùò íá ðñïäßäåôáé ôï ëïãïôå÷íéêü áðïôÝëåóìá. Ôï Ýñãï ôçò ðåñéüäïõ 1912 - 1916 ÓêëÜâïé óôá äåóìÜ ôïõò (1922) áíôéèÝôùò ðñïäßäåé ôéò öéëïäïîßåò ôïõ óõããñáöÝá. Ìå èÝìá ôçí çèéêÞ êáôÜðôùóç ôçò ðåñéüäïõ ðßóù áðü ôçí øåõäïðñïóáñìïãÞ óôá áõóôçñÜ ðñüôõðá ï Èåïôüêçò êáôáëÞãåé óå ðëáôõáóìïýò, äß÷ùò íá åßíáé ðåéóôéêüò. Ìå ôïí ÊáôÜäéêï ôïõ 1919 ôá ëïãïôå÷íéêÜ áðïôåëÝóìáôá åßíáé óáöþò áîéÝðáéíá, ðåñéóóüôåñï ãéáôß õðÜñ÷åé óôï ìýèï ôïõ Ýñãïõ Ýíôïíï ôï óôïé÷åßï ôçò õðåñâïëÞò, ÷ùñßò ùóôüóï íá êïõñÜæåé, åíþ ìÜëëïí óõíåðáßñíåé êáé óáöþò ðåßèåé. Ôï áîéïëïãüôåñï, üìùò, Ýñãï ôïõ Èåïôüêç åßíáé ôï áöÞãçìá Ç æùÞ êáß èÜíáôïò ôïõ ÊáñáâÝëá (1920). Ìå íáôïõñáëéóôéêÜ ìÝóá åðéôõã÷Üíåôáé ìéÜ ëåðôïìåñÞò êáôáãñáöÞ ôùí çèþí ôçò åðï÷Þò, áóêåßôáé êñéôéêÞ, êáß áðïôåëåß áõôü Ýíá íÝï óôïé÷åßï, ðïõ áíáâéâÜæåé ôïõ Èåïôüêç êáß ôïí ïìüôå÷íï ôïõ ×áôæüðïõëï óôï åðßðåäï ôùí Åõñùðáßùí ñåáëéóôþí êáß íáôïõñáëéóôþí, üðùò óùóôÜ óçìåéþíåé ç Íßêç Ëõêïýñãïõ, êáß "ìÝíåé åðÜîéá ï êýñéïò åéóçãçôÞò ìéáò ðåæïãñáößáò ìå êïéíùíéïëïãéêÝò ðñïåêôÜóåéò". Ôåëåõôáßï êáé áíïëïêëÞñùôï Ýñãï ôïõ Èåïôüêç Ï ðáðÜ ÉïñäÜíçò Ðåñß÷áñïò êáé ç åíïñßá ôïõ (1922) áðïôåëåß ôï ôåëåõôáßï ëáìðñü äåßãìá ôçò Ýîï÷çò ãñáöÞò ôïõ óõããñáöÝá êáß ôç âåâáßùóç ãéá ôç óçìáóßá ôïõ Ýñãïõ ðïõ åðñüêåéôï íá ãñÜøåé áí äåí ðÝèáéíå.

ÐÝèáíå ôï 1923 áðü êáñêßíï ôïõ óôïìÜ÷ïõ, ðïõ ôïí åß÷å ðñïóâÜëåé åíÜìéóç ÷ñüíï íùñßôåñá.