ÍÉÊÏÓ  ÅÃÃÏÍÏÐÏÕËÏÓ  

Íßêïò Åããïíüðïõëïò (1907 - 1985)

ÃåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá óôéò 21 Ïêôùâñßïõ ôïõ 1907 áðü ðáôÝñá Êùíóôáíôéíïðïëßôç êáé ìçôÝñá Áèçíáßá. Ï ðïéçôÞò êáé æùãñÜöïò Íßêïò Åããïíüðïõëïò áðïäåß÷ôçêå ï óçìáíôéêüôåñïò ðëÜé óôïí Åìðåéñßêï åêðñüóùðïò ôïõ õðåññåáëéóìïý óôçí ÅëëÜäá. Ôá ðáéäéêÜ ôïõ ÷ñüíéá ôá ðÝñáóå óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç, åíþ ôéò ãõìíáóéáêÝò ôïõ óðïõäÝò èá ôéò ïëïêëçñþóåé óôï Ðáñßóé, áðü üðïõ åðéóôñÝöåé ãéá íá õðçñåôÞóåé ôç èçôåßá ôïõ. Ôçí ðåñßïäï 1928 - 1930 åñãÜæåôáé ùò õðÜëëçëïò óå ÔñÜðåæá, åíþ ðáñÜëëçëá ðáñáêïëïõèåß íõ÷ôåñéíü ãõìíÜóéï ãéá íá áðïêôÞóåé åëëçíéêü áðïëõôÞñéï. Ìïëïíüôé ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ ôïí ðñïïñßæåé ãéá ãéáôñü, ôï 1932 ï Åããïíüðïõëïò åããñÜöåôáé óôçí ÁíùôÜôç Ó÷ïëÞ Êáëþí Ôå÷íþí ôçò ÁèÞíáò üðïõ öïéôÜ ìå êáèçãçôÝò, ìåôáîý Üëëùí, ôïí Ê. ÐáñèÝíç êáé ôïí Ã. Êåöáëëçíü êáé óõìöïéôçôÝò ôïõ ôïí Ã. Ìüñáëç êáé ôïí Ä. Äéáìáíôüðïõëï. Óõã÷ñüíùò, ìåôÜ ôçí áðïöïßôçóÞ ôïõ áðü ôç Ó÷ïëÞ ìáèçôåýåé ðëÜé óôïí Ö. Êüíôïãëïõ, áðü ôïí ïðïßïí äéäÜóêåôáé ôç ÂõæáíôéíÞ áãéïãñáößá. Ôáîéäåýåé áñãüôåñá óôï åîùôåñéêü (Ãåñìáíßá, Áõóôñßá, Ãáëëßá, Éôáëßá), åíþ ôï 1938, Ýðåéôá áðü ó÷åôéêÞ åéóÞãçóç ôïõ êáèçãçôÞ Ä. Ðéêéþíç áðïóðÜôáé áðü ôï õðïõñãåßï Äçìïóßùí ¸ñãùí, üðïõ åß÷åé äéïñéóôåß ôï 1930, óôï Ðïëõôå÷íåßï. Ôçí ßäéá ðåñßïäï ï Åããïíüðïõëïò èá åãêáéíéÜóåé ôç óêçíïãñáöéêÞ ôïõ äñáóôçñéüôçôá.

Ôï 1941 ôïí âñßóêåé íá ðïëåìÜ óôçí ðñþôç ãñáììÞ ôïõ áëâáíéêïý ìåôþðïõ, êÜôù áðü Üèëéåò óõíèÞêåò. ÓõëëáìâÜíåôáé áðü ôïõò Ãåñìáíïýò êáé ïäçãåßôáé óå óôñáôüðåäï åñãáóßáò. ÊáôáöÝñíåé ùóôüóï íá äñáðåôåýóåé êáé åðéóôñÝöåé Ýðåéôá áðü ôñïìáêôéêÞ ôáëáéðùñßá. Ôï 1956 åêëÝãåôáé åðéìåëçôÞò óôçí Áñ÷éôåêôïíéêÞ Ó÷ïëÞ, óôçí Ýäñá ÄéáêïóìçôéêÞò êáôáñ÷Þí, óôçí Ýäñá Éóôïñßáò ôçò ÔÝ÷íçò, Ýíá ÷ñüíï áñãüôåñá (1957). Ôï 1964 èá ðáñáéôçèåß áðü ôç èÝóç ôïõ óôï Ðïëõôå÷íåßï, Ýðåéôá áðü ôçí Üñíçóç ðñïáãùãÞò ðïõ ôïõ åðåöýëáîáí ïé áíþôåñïß ôïõ, ãéá íá åðáíåêëåãåß, óôç âáèìßäá ôïõ ôáêôéêïý êáèçãçôÞ, ôï 1967. Ôï 1973 óõíôáîéïäïôåßôáé êáé áíáãïñåýåôáé ïìüôéìïò êáèçãçôÞò ôïõ Åèíéêïý Ìåôóüâåéïõ Ðïëõôå÷íåßïõ. Æþíôáò ìïíá÷éêÜ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ, áðïôñáâçãìÝíïò óôï óðßôé ôïõ, ðåèáßíåé ôï 1985 óôçí ÁèÞíá, óôéò 31 Ïêôùâñßïõ áðü áíáêïðÞ ôçò êáñäéÜò. Êçäåýåôáé óôï Á' Íåêñïôáöåßï ôçò ÁèÞíáò ìå äçìüóéá äáðÜíç

Ç ðñþôç åìöÜíéóç ôïõ Åããïíüðïõëïõ óôá ÃñÜììáôá ÷ñïíïëïãåßôáé óôá 1938, üôáí äçìïóéåýïíôáé ðïéÞìáôÜ ôïõ óôï ðåñéïäéêü Êýêëïò ôïõ Áðüóôïëïõ Ìåëá÷ñéíïý. Ìå ðñïôñïðÞ ôïõ ßäéïõ ôïõ Ìåëá÷ñéíïý, êáé ìå Üöèïíç ðñïóùðéêÞ åñãáóßá ôïõ, åêäßäåôáé ôçí ßäéá ÷ñïíéÜ ç ðñþôç ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ ôïõ Åããïíüðïõëïõ ìå ôïí ôßôëï Ìçí ïìéëåßôå åéò ôïí ïäçãüí. Ïé óõíôçñçôéêïß Áèçíáúêïß ëïãïôå÷íéêïß êýêëïé êõñéïëåêôéêÜ óêáíäáëßæïíôáé áðü ôç ãíÞóéá õðåññåáëéóôéêÞ öùíÞ ôïõ ðïéçôÞ êáé åãêáéíéÜæïõí ìéá äéáäéêáóßá åîåõôåëéóìïý ôïõ, öôÜíïíôáò ùò ôçí ðáñùäßá ôùí ðïéçìÜôùí ôïõ, åëëåßøåé ßóùò Üëëùí, óïâáñüôåñùí, åðé÷åéñçìÜôùí. ÂáèéÜ èéãìÝíïò, üðùò ïìïëïãåß ï ßäéïò ï ðïéçôÞò óå êåßìåíü ôïõ ðïëý êáôïðéíü, ôïõ 1965, áëëÜ ðñïöáíþò êáé ðåéóìáôùìÝíïò, åêäßäåé ôçí åðüìåíç êéüëáò ÷ñïíéÜ (1939) ôï äåýôåñï ðïéçôéêü âéâëßï ôïõ, Ôá êëåéäïêýìâáëá ôçò óéùðÞò, ôï ïðïßï ãíùñßæåé áíÜëïãç õðïäï÷Þ. Ç õðåññåáëéóôéêÞ ðñüêëçóç, óôçí ïðïßá ìå ôïí ðéï Ýíôéìï ôñüðï áíôáðïêñßèçêå óôéò äýï áõôÝò ðñþôåò óõëëïãÝò ï Åããïíüðïõëïò, áðïôÝëåóå ôçí ðÝôñá ôïõ óêáíäÜëïõ. Ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ èåùñÞèçêáí åîåæçôçìÝíá, åëéôßóôéêá ðáé÷íßäéá, ç âáèéÜ ëõñéêÞ ôïõò äéÜóôáóç ðáñáãíùñßóôçêå åíôåëþò, åíþ ïé ôå÷íéêÝò êáé ôá ôå÷íÜóìáôá ôïõ ðïéçôÞ ðñïâëÞèçêáí ìÝóá áðü Ýíá åðéèåôéêü ðñßóìá, äéïãêùìÝíá êáé óôñåâëÜ.

Ç äßíç ôïõ ðïëÝìïõ èá ðáñáìåñßóåé éóïðåäùôéêÜ óêáíäáëïèçñßá êáé ðïßçóç. Ï Åããïíüðïõëïò äßíåé ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõ ìÜ÷ç õðü äõóâÜóôáêôåò óõíèÞêåò. Ôçí ðåñßïäï 1942 - 1943, ìå ôéò ìíÞìåò ôïõ ðïëÝìïõ íùðÝò, ï Åããïíüðïõëïò óõããñÜöåé ôï åêôåíÝò ðïéçìÜ ôïõ ÌðïëéâÜñ, ìå ôï ïðïßï êáôáêôÜ áðïëýôùò äéêáéùìáôéêÜ ìéá åîÝ÷ïõóá èÝóç óôçí íåüôåñç ëïãïôå÷íéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá ôçò ÅëëÜäïò.

ÅììÝíïíôáò óôïõò õðåññåáëéóôéêïýò ôñüðïõò, ï ðïéçôÞò ìåôá÷åéñßæåôáé ôï üíïìá êáé ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áãùíéóôÞ ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò Óßìùíïò ÌðïëéâÜñ ãéá íá óõããñÜøåé Ýíá ðñáãìáôéêü ýìíï óôçí áíèñþðéíç õðüóôáóç ðïõ îÝñåé íá áãùíßæåôáé, ðÝñá áðü êÜèå ðåñéïñéóìü, Ýíáí ýìíï åëåõèåñßáò, ðÝñá áðü ñçôïñåßåò êáé ôá óõíÞèç öëçíáöÞìáôá, Ýíá õøçëüôáôï äåßãìá ðïéçôéêÞò ôÝ÷íçò, áëëÜ êáé ìéá åéëéêñéíÞ êáôÜèåóç ìéáò øõ÷Þò ðïõ îÝñåé íá óõãêéíåßôáé êáé íá ðáñáäßäåôáé ìå ðÜèïò óÔç óõãêßíçóÞ ôçò.

Ï ÌðïëéâÜñ èá êõêëïöïñÞóåé êáôáñ÷Þí óå ÷åéñüãñáöç ìïñöÞ ãéá íá ôõðùèåß óå âéâëßï ôï 1944, ôï ïðïßï ìÜëéóôá èá ôý÷åé åõôõ÷Ýóôåñçò (êáé óßãïõñá åõãåíÝóôåñçò) õðïäï÷Þò, åßôå ãéáôß ôï áíáãíùóôéêü êïéíü áéóèÜíåôáé ðëÝïí ðéï åîïéêåéùìÝíï ìå ôç íåïôåñéêÞ ðïéçôéêÞ Ýêöñáóç, åßôå ãéáôß èá áíáãíùóôåß ìå õðåñôïíéóìÝíç ôçí åèíéêÞ ôïõ äéÜóôáóç. ÐñÜãìáôé, ç ôåëåõôáßá áõôÞ ðåñßðôùóç, ìéáò ðáñåîçãçôéêÞò äçëáäÞ áíÜãíùóçò, ðñïâÜëëåé ðéèáíüôåñç, åéäéêÜ áí áíáëïãéóôåß êáíåßò ôïí ôñüðï äéäáóêáëßáò áðïóðáóìÜôùí ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ðïéÞìáôïò óôá ó÷ïëåßá, ìÝ÷ñé óÞìåñá.

¸÷ïíôáò åîáóöáëßóåé ðëÝïí ìéá ðéï èåôéêÞ áíôéìåôþðéóç - ü÷é üìùò êáé ôçí Üñóç ôçò êá÷õðïøßáò - ï Åããïíüðïõëïò èá åêäþóåé ôï 1946 ôç óõëëïãÞ Ç åðéóôñïöÞ ôùí ðïõëéþí, ôï 1948 ôç óõëëïãÞ ¸ëåõóéò, åíþ ôï 1957 ôï âéâëßï ôïõ Åí áíèçñþ Åëëçíé Ëüãù èá áðïóðÜóåé ôï Á' Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò. Åðñüêåéôï óôçí ïõóßá ãéá ìéá ðñÜîç óõíèçêïëüãçóçò, áíáãíþñéóçò, ãéá ìéá åðéóçìïðïßçóç ôñüðïí ôéíÜ ôçò ëïãïôå÷íéêÞò äñáóôçñéüôçôïò ôïõ Åããïíüðïõëïõ. Ôï 1975 èá êõêëïöïñÞóåé ôï âéâëßï ôïõ Ôñßá ðïéÞìáôá Êáé Ýíáò ðßíáêáò, åíþ üëç ç ùò ôüôå ðáñáãùãÞ ôïõ ðïéçôÞ èá óõãêåíôñùèåß óå äýï ôüìïõò ôï 1977 (ÐïéÞìáôá Á, ÐïéÞìáôá Â). Ôçí áìÝóùò åðüìÝíç ÷ñïíéÜ (1958) èá åêäïèåß ôï âéâëßï ôïõ Óôçí ÊïéëÜäá ìå ôïõò Ñïäþíåò, üðïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé, ìåôáîý Üëëùí, ìåôáöñÜóåéò îÝíùí ðïéçôþí (Íôáí, Ëïôñåáìüí, Ëüñêá, ÌðïíôëÝñ), êáèþò êáé åßêïóé ðßíáêåò ôïõ Åããïíüðïõëïõ, ðïõ èá ëÜâåé ãéá äåýôåñç öïñÜ ôï Êñáôéêü Âñáâåßï ãé' áõôÞí ôçí Ýêäïóç. ¶ëëï ðïéçôéêü âéâëßï ôïõ óõããñáöÝá äåí èá õðÜñîåé. Ôï 1980 èá êõêëïöïñÞóåé ôï ìåëÝôçìÜ ôïõ Ï Êáñáãêéüæçò, Ýíá Åëëçíéêü ÈÝáôñï óêéþí, åíþ äýï ÷ñüíéá ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ, ôï 1987, èá óõãêåíôñùèïýí óå ìéá Ýêäïóç ìå ôïí ôßôëï ÐåæÜ Êåßìåíá, ðïéêßëá óçìåéþìáôá, Üñèñá êôë. ôïõ ðïéçôÞ. ÔÝëïò, ôï 1993 åêäüèçêå ìéá óåéñÜ åðéóôïëþí ôïõ ðïéçôÞ ðñïò ôç óýæõãü ôïõ ËÝíá, õðü ôïí ãåíéêü ôßôëï Êáé ó' áãáðþ ðáñÜöïñá.

Ï Íßêïò Åããïíüðïõëïò áðïôÝëåóå ìéá áðü ôéò ðéï éäéüññõèìåò, áëëÜ êáé ôéò ðéü Ýíôéìåò ðåñéðôþóåéò óôçí íåüôåñç êáëëéôå÷íéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá. Óýìöùíá ìå äÞëùóÞ ôïõ, áéóèáíüôáí ðåñéóóüôåñï æùãñÜöïò ðáñÜ ðïéçôÞò êáé ùò åê ôïýôïõ ëßãï ôïí åíäéÝöåñå íá äåé ôõðùìÝíá ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ. ÐñÜãìáôé, ç ðñïóöïñÜ ôïõ óôçí æùãñáöéêÞ õðÞñîå åîßóïõ óçìáíôéêÞ ìå ôçí áíôßóôïé÷ç ðïéçôéêÞ. ÐáñïõóéÜæïíôáò ôçí ðñþôç ôïõ áôïìéêÞ Ýêèåóç ôï 1939, ï Åããïíüðïõëïò åãêáéíßáóå ìéá ñéæïóðáóôéêÞ ðïñåßá óôçí åëëçíéêÞ æùãñáöéêÞ. Áíôëþíôáò ôá õëéêÜ ôïõ áðü ðïéêßëïõò ÷þñïõò (ìõèïëïãßá, äçìïôéêÞ ðáñÜäïóç, óýã÷ñïíç åõñùðáúêÞ æùãñáöéêÞ) ôá Ýíôõóå ìå ìßá áðïëýôùò ðñïóùðéêÞ õðåññåáëéóôéêÞ ôå÷íéêÞ, ðïõ áðÝäùóå Ýñãá óöñáãéóìÝíá ìå ðñïóùðéêü ýöïò áðïëýôùò ìïíáäéêÜ. Ôéò ßäéåò áéóèçôéêÝò áíôéëÞøåéò áêïëïýèçóå êáé óôï óêçíïãñáöéêü êáé åíäõìáôïëïãéêü Ýñãï ôïõ. Ç ðáñïõóßá ôïõ óå ïìáäéêÝò åêèÝóåéò ôüóï óôçí ÅëëÜäá üóï êáé óôï åîùôåñéêü õðÞñîå áäéÜëåéðôç.

Ðáñ' üëá áõôÜ, óôï åõñýôåñï êïéíü (ôï ïðïßï ôåëéêÜ êáôÝêôçóå) áõôü ðïõ áðïìÝíåé åßíáé êõñßùò ç ðïßçóÞ ôïõ. Ï Åããïíüðïõëïò, ìå ôçí åíôéìüôçôá, ôï Þèïò, ôçí áðåñéüñéóôç èÝñìç ôïõ êáé ôçí óðÜíéá ìüñöùóÞ ôïõ, êáôÜöåñå íá äþóåé ôï Åëëçíéêü ðñüóùðï ôïõ Õðåññåáëéóìïý. Ôï ãåãïíüò ôïí êáèéóôÜ ôïí ðéï óçìáíôéêü êáé ðéï ãíÞóéï åêðñüóùðï ôïõ åðáíáóôáôéêïý áõôïý êáëëéôå÷íéêïý êéíÞìáôïò óôçí ÅëëÜäá, ìáæß ìå ôïí ïìüôå÷íü ôïõ ÁíäñÝá Åìðåéñßêï.