ÏÄÕÓÓÅÁÓ    ÅËÕÔÇÓ

O ÏäõóóÝáò Åëýôçò, (öéëïëïãéêü øåõäþíõìï ôïõ ÏäõóóÝá AëåðïõäÝëç) åßíáé áðï ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò ðïéçôÝò ôçò íåþôåñçò åëëçíéêÞò ðïßçóçò.ÃåííÞèçêå óôÏ ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò, óôéò 2 Íïåìâñßïõ ôï 1911, ìá Þ êáôáãùãÞ ôïõ åßíáé áðü ôç ËÝóâï. Óðïýäáóå íïìéêÜ óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôùí Áèçíþí, êáß öéëïëïãßá óôç Óïñâïíç ôïõ Ðáñéóéïý. Óôá ãñÜììáôá ðáñïõóéÜóôçêå ôï 1935 êáß áó÷ïëÞèçêå êõñßùò ìå ôçí ðïßçóç. ¸ãñáøå üìùò êáß Üñèñá, äïêßìéá êáß ìåëÝôåò, ãéá ãåíéêÜ öéëïëïãéêÜ êáß êáëëéôå÷íéêÜ èÝìáôá. ÁíÜìåóá ó'áõôÜ îå÷ùñéóôÞ èÝóç Ý÷åé ôï äïêßìéï ôïõ ãéá ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ ëáúêïý æùãñÜöïõ ôçò ËÝóâïõ, Èåüöéëïõ.

Áðü ôï 1946 ùò ôï 1948 óõíåñãÜóôçêå ùò ôå÷íïêñßôçò óôçí Ýöçì. «ÊáèçìåñéíÞ» êáß áðü ôï 1948 ùò ôï 1952 Ýæçóå óôo Ðáñßóé. ÌåôÜ ôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò Äçìïêñáôßáò óôç ÷þñá ìáò (1974) ôïðïèåôÞèçêå ãéá ìéêñü äéÜóôçìá ðñüåäñïò ôïõ Ä.Ó. ôçò Å.Ñ.Ô. ¸ëáâå ìÝñïò, ùò åêðñüóùðïò ôçò ÅëëÜäáò óå ðïëëÜ óõíÝäñéá ôïõ åîùôåñéêïý, ó÷åôéêÜ ìå èÝìáôá ôÝ÷íçò êáß ðïëéôéóìïý. ÔéìÞèçêå ôï 1961 ìå ôï ðñþôï Êñáôéêü Âñáâåßï ÐïéÞóçò ãéá ôï ðïéçôéêü ôïõ Ýñãï «Aîéïí Åóôß». Áðü ôç öéëïóïöéêÞ ó÷ïëÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ èåóóáëïíßêçò áíáêçñý÷ôçêå ôï 1975 åðßôéìïò äéäÜêôïñáò ôçò Ó÷ïëÞò, óå Ýíäåéîç ôéìÞò ãéá ôï ðïéçôéêü ôïõ Ýñãï êáé ôçí ðíåõìáôéêÞ ôïõ ðñïóöïñÜ.

Ï ÏäõóóÝáò Åëýôçò ðñùôïðáñïõóéÜóôçêå óôçí ðïßçóç ìå ôçí ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ «Ðñïóáíáôïëéóìïß» ôï 1936, åðáíÝêäïóç ôï 1940. Óôï ðñþôï ôïõ îåêßíçìá ü ðïéçôÞò ðáñïõóéÜæåôáé õðåññåáëéóôÞò, ìå üëï ôï öñåóêÜñéóìá óôï óôß÷ï, ôßò íÝåò ðñïïðôéêÝò óôçí ðïéçôéêÞ óýëëçøç, êáé ôßò íÝåò áðï÷ñþóåéò óôç óçìáóßá ôùí ëÝîåùí. Ùóôüóï, êáôüñèùóå ãñÞãïñá í' áðáëëáãåß áðü ôá åëáôôþìáôá êáß ôßò áäõíáìßåò ôçò íÝáò áõôÞò ó÷ïëÞò êáß íá ìáò äþóåé óôá êáôïðéíÜ ôïõ ðïéçôéêÜ Ýñãá ìéá ãíÞóéá áíåðéôÞäåõôç ðïßçóç, âáèýôáôá ëõñéêÞ, âáóéóìÝíç óôá æùíôáíÜ óôïé÷åßá ôçò åëëçíéêÞò ðáñÜäïóçò üëùí ôùí åðï÷þí, ôïíßæïíôáò ðåñéóóüôåñï ôá óôïé÷åßá ôçò öõóéïêñáôéêÞò êáé áíèñùðïêåíôñéêÞò ðáñÜäïóçò.

Õóôåñá ï Åëýôçò ìáò Ýäùóå ôç äåýôåñç óõëëïãÞ ôïõ «Çëéïò ï Ðñþôïò». Ðñïëïãßæïíôáò ôçí ï ßäéïò ìáò ëÝåé: «Åôóé óõ÷íÜ üôáí ìéëþ ãéá ôïí Þëéï ìðåñäåýåôáé óôç ãëþóóá ìïõ Ýíá ìåãÜëï ôñéáíôÜöõëëï êáôáêüêêéíï, áëëÜ äåí ìïõ åßíáé âïëåôü íá óùðÜóù». ÐïéÜ åßíáé áõôÜ ðïõ ôïí äõóêïëåýïõí; Ìáò ôï ëÝåé ï ßäéïò óôá ðïéÞìáôá ôçò óõëëïãÞò' åßíáé ïé ìíÞìåò ôïõ óôïõò ðñþôïõò êáéñïýò ôùí ðáéäéêþí ôïõ ÷ñüíùí' Ýíá íçóß êé Ýíá ðáéäß ðïõ èÜ'èåëå íá îáíáæÞóåé ôç æùÞ óáí Üíïéîç êáé óáí åëëçíéêü êáëïêáßñé.

H íçóéþôéêç êáôáãùãÞ ôïõ ðïéçôÞ êáß ïé âáèýôáôïé øõ÷éêïß äåóìïß ôïõ ì' Ýíá ÷þñï ãåìÜôï ìõóôÞñéï êáé ïìïñöéÜ, èá ãßíåé ôï ðëáßóéï ôùí èåïôÞôùí ðïý èá æùíôáíÝøåé ü ßäéïò óôá ðïéÞìáôá ôïõ: ôç èÜëáóóá, ôïí ïõñáíü, ôïí Þëéï, ôïí Ýñùôá, ôá âïõíÜ, ôá ëïõëïýäéá êáß ôïõò áíÝìïõò. Éäéáßôåñá, ü ïõñáíüò, Þ èÜëáóóá, ü Þëéïò êáß ü Ýñùôáò åßíáé ôá êåíôñéêÜ óôïé÷åßá ðïý èáõìÜæïíôáé êáé åîõìíïýíôáé óå üëá ôá ðïéÞìáôá ôïõ.

O Åëýôçò äåí Þôáí ìüíï Ýíáò ðáèéáóìÝíïò öõóéïëÜôñçò, Þôáí êé Ýíáò ðáôñéþôçò ðïéçôÞò ìå ôç âáèýôåñç Ýííïéá ôïõ üñïõ, ðïý õðçñåôåß óôáèåñÜ ôá åèíéêÜ éäáíéêÜ. ¸öåäñïò áíèõðïëï÷áãüò óôïí ðüëåìï ôïõ 1940-41, ìáò Ýäùóå ôï «Aóìá çñùéêü êáé ðÝíèéìï ãéá ôïí ÷áìÝíï áíèõðïëï÷áãü ôçò Áëâáíßáò», ðïý èá åßíáé ðÜíôá Ýíá ðáôñéùôéêü óÜëðéóìá ãéá ôçí Åëåõèåñßá- ü÷é ìüíï ôçí åëëçíéêÞ ìá ôçí åëåõèåñßá ôçí ðáíáíèñþðéíç.

Êáôüðéí ìáò Ýäùóå ôï «Áîéïí Åóôß», ôï Ýñãï ôçò ùñéìüôçôÜò ôïõ êáé ôçò æùÞò ôïõ. Åßíáé ìéá ìåãáëüðíïç ðïéçôéêÞ óýíèåóç, ðïõ åðé÷åéñåß êáé ðåôõ÷áßíåé Ýíá áñìïíéêü óõíôáßñéáóìá ôùí åëëçíéêþí óôïé÷åßùí, ôùí ôùñéíþí, ôùí ðáëáéüôåñùí êáé ôùí ðñïáéþíéùí, ìå ìéáí áóõíÞèéóôç ìõèïðëáóôéêÞ äýíáìç êáé ìå óôß÷ïõò ìåôñéêÜ êáé ãëùóóéêÜ Üøïãïõò, ãåìÜôïõò áðü ëõñéóìü, ïíåéñéêÞ Ýêóôáóç, äéÜ÷õôç ìïõóéêüôçôá êáé ðïéçôéêÞ ðíïÞ.

Ôï «Áîéïí Åóôß» åßíáé Ýíá åðßôåõãìá ôçò íåïåëëçíéêÞò ðïßçóçò êé Ýíá êáëëéôå÷íéêü ôå÷íïýñãçìá. Åßíáé ôüóï ìåãÜëïò ï ãëùóóéêüò ðëïýôïò áõôÞò ôçò óõëëïãÞò, ðïõ üðùò ãñÜöåé ï Ô.ËéãíÜäçò: «O Åëýôçò Ý÷åé ôçí áßóèçóç ôçò éäéáßôåñçò åëëçíéêÞò ãëþóóáò áðü ôïí Ïìçñï ùò ôá óÞìåñá». Ìáò ôï ëÝãåé êáé ï ßäéïò ï ðïéçôÞò ó' Ýíá óôß÷ï ôïõ: «ÌïíÜ÷ç Ýãíïéá ç ãëþóóá ìïõ óôéò áììïõäéÝò ôïõ ÏìÞñïõ».

Óôï «Áîéïí Åóôß» äåí åßíáé ç öõóéïëáôñåßá ìüíï ôï êõñéüôåñï óôïé÷åßï ôçò óýíèåóçò, áëëÜ ç åëëçíéêüôçôÜ ôçò. Ï ïõñáíüò, ç èÜëáóóá, ôá âüôóáëá, ïé ãëÜñïé, ôï Áéãáßï ïëüêëçñï ìå ôá óìáñáãäÝíéá íçóéÜ ôïõ, ôï íåñü, ïé åëáéþíåò, ô'áìðÝëéá, ï Ýñùôáò, ï èÜíáôïò êáé ðñïðÜíôùí ï Çëéïò, ï çãåìüíáò ôïõ ÷þñïõ, êáé ðïõ ç åëëçíéêÞ ðïßçóç äåí ôïí åß÷å ùò ôþñá åðéóçìÜíåé. «Çëéüðïôç» ôïí ïíüìáóå ôïí Åëýôç, ç ËéëÞ ÆùãñÜöïõ óôï áîéüëïãï âéâëßï, ðïõ ôïõ áöéÝñùóå.

Ôçí ßäéá ïíåéñéêÞ ìáãåßá ôï ßäéï «åí åãñçãüñóåé üíåéñï» æåé êáé îåôõëßãåé êáé óôéò íåþôåñåò ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò ôïõ : «Çëéïò ï çëéÜôïñáò», «Ôá ñù ôïõ Ýñùôá» êôë. « Ìéá èÝëçóç æùÞò - ãñÜöåé ï ÁíäñÝáò Êáñáíôþíçò - ìéá áâñÜäéáóôç ÷áñÜ çñåìßáò êáé íéüôçò áíáðçäÜ êÜèå óôéãìÞ áðï ôïõò óôß÷ïõò ôïõ Åëýôç, íôõìÝíç åéêüíåò ðïõ Ý÷ïõí ôçí Ýêöñáóç êáé ôçí ðïéüôçôá ôïõ ÷ïñôáñéïý, ôçò èÜëáóóáò, ôïõ âüôóáëïõ, ôïõ ìïíá÷éêïý äÝíôñïõ, ôçò çëéá÷ôßäáò, êïíôïëïãÞò ôçí ðïéüôçôá ôùí óôïé÷åßùí áðï ôá ïðïßá åßíáé ðëáóìÝíç ç öõóéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá ôçò ÷þñáò ìáò».

Eêôïò áðü ôçí ðïßçóç ü Åëýôçò Ýãñáøå áîéüëïãåò êñéôéêÝò óåëßäåò êáß ìåôÜöñáóå ìå åðéôõ÷ßá îÝíá ðïéÞìáôá êáß èåáôñéêÜ Ýñãá. ÐïëëÝò ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò ôïõ åðáíåêäüèçêáí åðáíåéëçììÝíá, êáß ðïëëÜ ðïéÞìáôá ôïõ ìåëïðïéÞèçêáí êáß åßíáé áðü ôá áãáðçìÝíá ôñáãïýäéá ôçò íåïëáßáò. ÐïëëÜ ðïéÞìáôá ôïõ åðßóçò Ý÷ïõí ìåôáöñáóôåß óå ðïëëÝò îÝíåò ãëþóóåò.

To 1979 ðáßñíåé ôï âñáâåßï ÍïìðÝë Ëïãïôå÷íßáò, ìéá äßêáéç ôéìÞ êáé äéåèíÞ áíáãíþñéóç ãéá ôïí ðïéçôÞ. Ôï 1987 áíáãïñåýèçêå åðßôéìïò äéäÜêôïñáò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Ñþìçò êáé ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôùí Áèçíþí. Åíþ ôï 1989 ôéìÞèçêå ìå ôï ãáëëéêü ðáñÜóçìï ôïõ Áíþôáôïõ ÔáîéÜñ÷ç ôçò Ëåãåþíáò ôçò ÔéìÞò.

O ÏäõóóÝáò Åëýôçò ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá óôéò 18 Ìáñôßïõ 1996.